Kamienica Rwańska 16
XIX – wieczna kamienica znajdująca się przy ulicy Rwańskiej w Radomiu na terenie Miasta Kazimierzowskiego
Kamienica Rwańska 16 położona jest przy południowej pierzei ulicy Rwańskiej, sąsiaduje z kamienicami Rwańska 14 i 18. Elewacja frontowa na parterze jest pięcioosiowa, na piętrze czteroosiowa, w osiach skrajnych widoczne niewielkie ryzality. Otwory na parterze mają obramienia profilowane i tak, jak okna na piętrze zamknięte są łukiem półkolistym. Na środkowej osi znajduje się balkon z ozdobną balustradą. Elewację wieńczy bogate profilowane belkowanie na trójkątnych kroksztynach. Elewacja od strony podwórza pozbawiona jest wystroju architektonicznego. Na tyłach działki znajduje się nowo wybudowana kamienica Wałowa 4.
Budynki znajdują się w strefie ścisłej ochrony konserwatorskiej.
HISTORIA
Niewiele wiadomo o historii obiektu. Źródła podają, że w końcu XVIII w. w miejscu obecnej kamienicy stał drewniany dom, który przylegał od północy do linii regulacyjnej ulicy Rwańskiej, a od wschodu do Bramy Lubelskiej. Plac, na którym dom ten stał ograniczał od wschodu mur miejski. Od zachodu sąsiadował z działką rodziny Tomasza Grotta, natomiast od południa z pustym placem należącym do probostwa Nowo-Radomskiego.
W roku 1808 „zdezelowany” dom z placem kupił Kajetan Rudzki. Działka składała się wówczas, jak podają źródła, z parterowego, murowanego domu krytego dachówką holenderską, który stał tuż przy ulicy Rwańskiej. Na jego tyłach znajdował się drewniany budynek zwrócony frontem do podwórka oraz również drewniany budynek pokryty gontem i obity tarcicą zwany kuźnią (obecnie w tym miejscu znajduje się oficyna od Wałowej 4).
W roku 1824 Kajetan Rudzki dostał zgodę na rozbiórkę baszty „obróconą na kuźnię” oraz na zakup placu obok tejże baszty. Wkrótce po tym Rudzki od ulicy Wałowej postawił dom murowany, a w części środkowej działki drewniany budynek, prawdopodobnie kuźnię, która jest opisana w dokumentach z roku 1818. Dom murowany musiał zostać wybudowany w latach 1825 – 1827.
W połowie XIX w. właścicielem placu i zabudowań został Franciszek Nowakowski – radca Wydziału Skarbowego, który w roku 1848 poprzez nadbudowę pierwszego piętra znacznie rozbudował dom stojący od ulicy Rwańskiej. W miejscu drewnianej oficyny postawił nową murowaną, tworząc w ten sposób zwartą zabudowę z budynkiem przy ulicy Wałowej.
W roku 1868 wdowa po Franciszku Nowakowskim dobudowała na budynku przy ulicy Wałowej piętro, dach oraz nowe sklepy. W latach 30. XX w. cała działka została wystawiona na licytację.
Kamienica Rwańska 16 została gruntownie wyremontowana w roku 2014. Budynek od strony ul. Wałowej ze względu na stan zachowania wyburzono i odbudowano w zmienionej formie.
ARCHEOLOGIA
W roku 2012 na dziedzińcu kamienicy Rwańska 16 prowadzono przedinwestycyjne badania archeologiczne, które miały na celu odsłonięcie ewentualnych obiektów związanych z dawną zabudową Miasta Kazimierzowskiego. W jednym z wykopów natrafiono na kamienie eratyczne, będące pozostałością po murach miejskich rozebranych na początku XIX w. Liczne współczesne wkopy mocno naruszyły układ warstw stratygraficznych.
We wschodniej części działki odsłonięto pozostałości fundamentów wewnętrznych narożników baszty miejskiej z odcinkiem muru miejskiego. Na tej podstawie określono, że wewnętrzne wymiary baszty wynosiły ok. 3,5 x 3,5 m.
Na dziedzińcu kamienicy umieszczono tablicę informującą o odnalezieniu w tym miejscu pozostałości średniowiecznych fortyfikacji miejskich.
LITERATURA, ŹRÓDŁA
Jędrzejewicz J., Radom. Szkice z dziejów miasta, Warszawa 1961;
Kański R., Badania architektoniczne – sondażowe budynku przy ul. Rwańskiej 16 w Radomiu, Radom 1980;
Sprawozdanie z badań archeologicznych na dz. 100, ul. Rwańska 16 – Wałowa 4 oraz na dz. 99, ul. Wałowa 6a w Radomiu, Radom 2012;
GALERIA
